Een verdwenen plafond herontdekt: de reconstructie in Huis van Gijn

In het museum Huis van Gijn, onderdeel van het Dordrechts Museum, is een verdwenen plafondschildering in de tuinkamer gereconstrueerd door Marcelo Gimenes en Jaap Snijder, behangkunstenaars van Snijder&CO. Zij hebben op basis van historisch onderzoek, een verslag van expert Richard Harmanni en bewaard gebleven bronnen een stukje geschiedenis terug tot leven gebracht. Het project is deels geïnspireerd op het oorspronkelijke ontwerp van Constantijn Muysken uit 1886 en een foto uit 1904, waarop een fragment van het plafond zichtbaar is.

Het oorspronkelijke plafond dateerde uit de periode 1886-1889 en bestond uit een schildering van een wolkenlucht, omlijst met klimop- en rozentakken. Vermoedelijk sierde dit patroon meerdere zijden van het plafond, waardoor een ruimtelijk en harmonieus effect ontstond. Op basis van Muyskens ontwerp en kleuronderzoek wordt aangenomen dat de lucht in gedempte tinten werd uitgevoerd, passend bij het geschilderde houtwerk in de kamer. De reconstructie beoogt niet alleen een esthetische verrijking, maar ook het herstel van de historische ambiance. De tuinkamer werd ooit ontworpen als een harmonieuze overgang tussen binnen en buiten, en met het herstelde plafond krijgt deze ruimte haar oorspronkelijke sfeer terug.

Op advies van kunsthistoricus dr. Richard Harmanni is gekozen voor een subtiele interpretatie. De schildering blijft ingetogen, met een evenwichtige lichtval en een realistische suggestie van ruimtelijkheid. Opvallend is de ontdekking dat details die eerst als bloemen werden gezien, in werkelijkheid zwaluwen blijken te zijn. Deze zwaluwen keren terug in de reconstructie, maar op een natuurlijke, niet-dominante manier.

Om een overtuigend trompe-l’oeil-effect te bereiken, worden de zwaluwen zo geplaatst dat ze bij binnenkomst van de kamer richting het raam lijken te vliegen. De vegetatie en takken worden in meerdere lagen geschilderd, waardoor de illusie van diepte ontstaat. Dit alles draagt bij aan een schildering die de oorspronkelijke grandeur van de tuinkamer recht aandoet.

Bij de reconstructie wordt gebruikgemaakt van principes uit het ‘Groot Schilderboek’ van de 17e-eeuwse kunstenaar Gérard de Lairesse. Zijn adviezen over plafondschilderingen – waarin hij benadrukt dat figuren in de lucht een zwevend karakter moeten hebben – worden toegepast om een authentiek en evenwichtig beeld te creëren. Door atmosferisch perspectief toe te passen, vervagen objecten in de verte, wat bijdraagt aan een realistisch en ruimtelijk effect.

Deze reconstructie sluit aan bij eerdere restauratieve ingrepen in Huis van Gijn, zoals de herinterpretatie van de loper op de eerste verdieping of de eveneens door Snijder&CO gereconstrueerde behangsels uit de Groene slaapkamer en de Tussenkamer.

Met dit project wordt niet alleen een verloren decoratief element hersteld, maar ook de unieke sfeer en identiteit van de tuinkamer opnieuw tot leven gebracht.