artikel uit het Schildersvakblad - Broer Feenstra
Snijder&CO heeft voor de historische buitenplaats Huize Vennebroek geschilderde behangsels gemaakt. Samen vormen ze een ‘kamer in het rond’, met allerlei verschillende landschappen en dieren uit de Braziliaanse staat Pernambuco. Dit gebied stond van 1637 tot 1644 onder leiding van Johan Maurits.
Geschilderd behang kwam vroeger veel voor in monumentale panden. Omdat het schadegevoelig is en uit de mode raakte, is het vanaf 1850 vaak weggehaald en als schilderij doorverkocht naar het buitenland.
Het maken van geschilderd behang is volgens Jaap Snijder en Marcelo Gimenes van Snijder&CO vooral een ambacht, waarvan ‘manipulatie’ van de ruimte een belangrijk onderdeel is. Een goed geschilderd behang geeft de ruimte een geheel ander perspectief, zuigt je de ruimte in of neemt je vanzelfsprekend mee naar het volgende vertrek.
Aan het maken van de geschilderde behangsels voor de historische buitenplaats Huize Vennebroek ging een voorbereidingstraject van vier jaar vooraf. De uiteindelijke uitvoering van de hele kamer in het rond kostte vier maanden. Snijder en Gimenes schilderden het behang op canvas in hun eigen atelier. “Daar hebben we hoge ruimtes met katrollen zodat je zeer gedetailleerd op verschillende hoogtes kunt werken”, vertelt Jaap Snijder. Daarna is het vakkundig geïnstalleerd op de wanden van de buitenplaats.
Architectuurhistorici
Het geschilderde behang voor Huize Vennebroek heeft een heel bijzondere achtergrond. De buitenplaats wordt bewoond door Paul Meurs en Marinke Steenhuis. Zij zijn beiden architectuurhistorici en houden zich onder andere bezig met herbestemming van Nederlands erfgoed in de Braziliaanse staat Pernambuco. Dit gebied stond van 1637 tot 1644 onder leiding van Johan Maurits. De schilders Frans Post en Albert Eckhout brachten destijds de flora en fauna van dit gebied uitgebreid in beeld met vele schetsen en schilderen. Er verscheen in 1648 zelfs een lijvig boek, de Historia Naturalis Brasliae, over deze flora en fauna.
De opdrachtgevers wilden in het behang van deze kamer veel aspecten hiervan terug laten komen. Een complexe opdracht want het landschap van deze staat is zeer gevarieerd, van oerwoud met een rivierdelta tot woestijnachtige kust. Deze landschappen moeten bij een kamer in het rond op een logische wijze in elkaar overgaan, ook nog rekening houdend met de plaatsing van de gewenste dieren in de juiste plek en verhouding. “Daarbij houden we ook nog rekening met de verschillende perspectieven, lichtinval, deuren en andere aanwezige elementen in de ruimte.”
Uitbundiger kleuren
In dit geval zijn uitbundiger kleuren gekozen dan waar Snijder en Gimenes normaal gesproken mee werken. “Dat was ook nodig vanwege de in de kamer aanwezige donker eikenhouten panelen. Die hadden een contrast nodig vonden onze opdrachtgevers en daar hadden ze gelijk in. Anders zou het geheel te flets worden.”
De gehele totstandkoming is eigenlijk een vorm van ‘gesamtkunst’. Eerst maken Snijder en Gimenes in overleg met de opdrachtgever per plek een lijst van elementen die in het behang moeten komen. Daarna volgen er schetsen, een maquette en in dit geval ook nog een proefstuk op ware grootte. “Dat hebben we ter plekke opgehangen om te kijken of het geheel klopte.” Daarna volgde het echte schilderwerk. “Maar dat is geen vrije interpretatie meer. Dat is echt ambacht op basis van de gemaakte schetsen en geen vrije kunst; het is werken volgens een plan.”
Monumenten
Snijder en Gimenes werken voornamelijk voor monumenten. “Daar is het oude geschilderde behang vaak verdwenen. Mensen willen dan iets terug in die lege ruimtes. Met geschilderd behang breng je iets terug in het monument dat er bij past. Maar dan wel met een hedendaagse insteek. Wat wij doen is geen restauratie, maar we maken iets nieuws met de technieken van toen. Maar ook met moderne materialen, zoals de hedendaagse pigmenten. Dat is een ander kleurenpallet dan destijds, al gaan we daar wel voorzichtig mee om.”
De heren werken tegenwoordig vrijwel altijd op canvas in plaats van papier. “Dat is minder kwetsbaar. Je kunt het ook beter spannen in een frame, maar je kunt het ook rechtstreeks op de muur plakken of die betengelen.”
Documentatie
Snijder en Gimenes pleiten voor meer aandacht voor historische geschilderde behangels. “Er is hier en daar wel wat documentatie, maar dat zou eigenlijk in één overzicht moeten komen. Wat is er nog overgebleven? En welke technieken en materialen zijn er toegepast? Hoe verliep het opdrachtgeverschap? Etc.”